ANKARA – Geride bıraktığımız seçimin akabinde Cumhuriyet Halk Partisi’nin (CHP) merkezinde olduğu çok fazla tartışma yaşandı. Çoğunlukla CHP Genel Lideri Kemal Kılıçdaroğlu’nun amaçta olduğu bu tartışmaların kimi tüketildi, kimiyse güncellenerek devam edecek görünüyor. Bugünlerde kamuoyu, partinin yaklaşan kurultayını, vilayet kongrelerindeki “değişimciler” ve “genel merkezciler” yarışını, lokal seçimlerde yeni iş birliği olasılıklarını, İstanbul’un ile öbür büyükşehirlerin kaybedilme ihtimalini ve GÜZEL Parti Genel Lideri Meral Akşener’in geride bırakılan seçim sürecine dair her gün bir yenisini eklediği sert açıklamalarını konuşuyor.
CHP’nin seçimden sonra şekillenen yeni parti yönetimiyse tabanının “değişim” davetine cevap olabilmek ve partiyi daha ileri taşıyabilmek ismine birtakım adımlar atıyor. Bu adımlardan biri parti yöneticilerinin “devrim niteliğinde” olacağını söylediği tüzük değişikliği çalışması. Çalışma kapsamında teşkilatlardan gelen tüzük değişikliği teklifleri eylül sonuna kadar bir taslak haline getirilecek ve aralık ayında gerçekleşecek tüzük kurultayında delegelerin onayına sunulacak.
Çalışmanın yürütücüsü, CHP Genel Lider Yardımcısı Zeynel Emre ile hem bir türlü dinmeyen CHP tartışmalarını, CHP’ye yönelik sert tenkitleri ve hazırlanan yeni tüzüğü konuştuk…
Kemal Kılıçdaroğlu’na “haksızlık edildiğini” düşünen Emre’ye nazaran CHP’nin bütünlüğü korunamazsa mevcut rejim kalıcılaşır. Devam eden vilayet kongrelerinde Genel Merkez ve Kılıçdaroğlu’nun önde olduğunu ve büyük kurultayda Kılıçdaroğlu’nun açık orta kazanacağını tabir eden Emre’nin sorularımıza karşılıkları şöyle:
Seçimin akabinde “devrim niteliğinde” olacağını söz ettiğiniz tüzük değişiklikleri için çalışmaya başladınız. Nasıl değişiklikler, düzenlemeler olacak ki CHP seçmeninin ‘değişim’ gereksinimini karşılayacak?
Tüzükler partilerin anayasası. Nasıl anayasalar herkesin görüşü alınarak yapılır, biz de tüm partinin görüşlerini alıyoruz. Sol partilerde olduğu üzere güçlü genel sekreterlik talebinde bulunanlar oluyor. Delegelik sisteminin kaldırılmasını, vilayet ve ilçe yöneticilerini üyelerin seçmesini önerenler var. Cinsiyet kotasıyla, partinin idare şemasıyla, aday belirleme yoluyla ilgili, ön seçimle ilgili teklifler geliyor. Biz tüm bunları somutlaştırıp kurultayda delegelerin iradesine sunacağız.
‘PARTİLİLERİN ÖN SEÇİM BEKLENTİSİNİ KARŞILAMAK LAZIM’
Aday belirleme formülüne, ön seçim yapılmasına ait teklifler geldiğini söylediniz. Ön seçim Türkiye’deki siyasi partilerin çabucak tümünün, CHP’nin de tüzüğünde olan fakat bir türlü uygulanmayan bir metot. Nasıl bir ön seçim modelini tartışıyorsunuz?
Evet, tüzüğümüzde ön seçim yapılabilmesine imkan var lakin istisnalar da var. Partilerin ittifak halinde seçime girmesi durumunda ya da baskın seçim olması durumunda ön seçim yapılmayabilir. Fakat artık partililerin bu beklentisini karşılamak lazım.
‘ÖN SEÇİM OLURSA HİÇ KİMSE KİMİN KAÇ PERİYOT MİLLETVEKİLİ OLDUĞUYLA İLGİLENMEZ’
Şöyle yansılar görüyoruz; “hayatında hiç ön seçime girmemiş lakin daima genel merkez adayı olarak gösterilmiş isimler bilmem kaç kere seçildi.” Bu bu türlü paylaşılınca ve yaygınlaşınca bir tepki oluyor. Meğer ön seçim olduğu vakit hiç kimse kimin kaç devir milletvekili olduğuyla ilgilenmez. Zira başarılıysa üyeler seçer. İstanbul’da her bölgede 100 bin üye var. Ortalama 100 – 150 kişi yarışsa ve birinci beşe giriyorsan aslında başarılısındır.
‘BAŞARI KRİTERİ GETİRİLEBİLİR’
Bir de muvaffakiyet kriterini getirmek lazım. Türkiye genelinde en başarılı beş ilin vilayet lideri birinci kurultayda parti meclisine genel merkez tarafından önerilebilir. Bu bir motivasyon aracıdır tıpkı vakitte.
‘MAHALLE DELEGELİĞİ SİSTEMİNİ KALDIRMAK İHTİLAL NİTELİĞİNDE OLUR’
“Delegelik sisteminin kaldırılmasını, vilayet ve ilçe yöneticilerini üyelerin seçmesini önerenler var” dediniz. Bu delegelerin belirlenmesinde şahsî münasebetlerin tesirli olduğu üzere tenkitler de var. Delege sistemi nasıldı, nasıl olacak?
Mahalle delegesine “ilçe kongre delegesi” deniyor. Onlar da ilçe lideri ve idaresini seçiyor. Bu seçimlerde çok hengame çıkıyor, ayrışma oluyor. Bunu kaldırmakta yarar var.
Biz istiyoruz ki ilçe liderlerini, idarelerini, delegelerini direkt üyeler seçsin. O ilçedeki bütün CHP üyelerinin katıldığı bir seçim olsun. Bu sahiden ihtilal niteliğinde bir şey olur. Direkt üyenin seçeceği bir yolda zımnî oylama açık tasnif yaparsınız. Tartışmasız, kavgasız, adil olur. Bu türlü olunca ilçe idarelerinde daha güçlü figürleri yaratmak durumunda kalırsınız. Bir ilçe lideri güçlüyse yerinde kalır. Mahalledeki, ilçedeki istikrarları tutuyorsa yerinde kalır.
CHP’de genel başkanlık için yarışan Meclis Küme Lideri Özgür Özel’in genel lideri da üyelerin seçmesi tarafında bir önerisi var. Bunu sağlamak mümkün mü?
CHP’nin 1 milyon 425 dört bin üyesi var. Genel lideri üyelerin seçmesi çok hoş kağıt üstünde. Ancak bunun tertibini nasıl yapacaksınız? Zorlukları var. Bunun ideali nasıl olur? Bilgi güvenliği, elektronik oylama güvenliği sağlanır, o vakit olur. Lakin ben diyorum ki bunu basamak aşama yapalım. Evvel bir ilçe başkanlıklarını uygulayalım, görelim.
AİDAT TEŞVİKİ, CİNSİYET KOTASI, KÜÇÜK KURULTAYLAR
Partiyi güçlendirecek öteki ne üzere değişiklikler var gündeminizde?
Yerel idarelerin belediye meclislerinde meslek kotasına bakılması lazım. Bir belediye meclisinde mimar, avukat, mühendis, mali müşavir olmalı.
Partide müracaat konseyleri var lakin yapılmıyor. Bunun yapılmasını zorunlu hale getirmek lazım.
Zaman vakit “küçük kurultayların” toplanması yararlı olabilir. Seçim olmadan siyaset konuşulacak kurultaylar olabilir.
Engelli kotasını tartışmamız lazım. Zelzeleden sonra bu bir mecburilik haline geldi.
Dünyada kimi muhalefet partileri bakanları izleme heyeti oluşturmuş, misal teklifleri tartışacağız. Belirli bir mühletin üzerinde üye olanların mükafatlandırılması, aidatını sistemli ödeyen üyelerin teşvik edilmesi, mesela parti içi seçimlerde oy kullanması üzere düzenlemeleri de tartışıyoruz.
Cinsiyet kotasını da tartışmak lazım. İdeali yüzde 50 yüzde 50 ancak Avrupa’daki sol partilerde genelde yüzde 40 uygulanıyor. Bizde yüzde 33 lakin onu yakalayamıyoruz. Belirlenen kotanın uygulanmasını sağlamak lazım.
KADIN KOTASI NASIL TUTTURULACAK?
Nasıl sağlayacaksınız?
Mesela “aday listesi belirlenirken 3 erkek adayı üst üste yazamazsın. 2 erkek yazarsan 1 bayan yazmak zorundasın” üzere. Olağan bunlar fikri tartışma seviyesinde. Hepsini kurultayda konuşacağız.
‘DÖNEM KISITININ NE KADAR ZORUNLU OLDUĞUNU TARTIŞIYORUZ’
Milletvekili, belediye lideri, belediye meclis üyesi, genel lider üzere seçilerek misyona gelen bireylere devir kısıtı getirilmesi de tartışılıyor. Az evvel ön seçimin devir tartışmasını da sonlandıracağını tabir ettiniz. Periyot sınırlaması getirilecek mi?
Dönem sınırlaması için dünya örneklerini inceledik. Demokratik ülkelerde hiçbir partinin tüzüğünde bu türlü bir örnek görmedik. Yasamada kısıtlama yok ancak yürütmede var. Zira parlamentoda bulunanlara halkın temsilcisi olarak bakılıyor ve bu türlü bir hudut konulmuyor. Türkiye’deki örneklere baktığımızda devir kısıtı yalnızca AK Parti ve HDP’de var. Birinde üç, birinde iki devir. AK Parti’nin tüzüğünde, genel lider açısından dört periyot.
Tüm bunları göz önünde bulundurduğumuzda “dönem kısıtı ne kadar zaruri” ya da “acaba popülist bir telaffuzun tesirinde mi kalıyoruz” diye telaş ediyoruz. Bunu da eğrisiyle doğrusuyla tartışacağız.
‘MYK’Yİ PARTİ MECLİSİ’NİN SEÇMESİ TARAFINDA TEKLİFLER VAR’
Parti idare organlarının belirlenmesinde, Parti Meclisi’nin yapısında bir değişiklik olur mu?
MYK’yi Parti Meclisi’nin seçmesi tarafında teklifler var. Artısıyla eksisiyle tartışmak lazım. Bir genel lider kendi takımını ne kadar kurabilmeli, ne kadarı PM’den çıkmalı, itimat oyu almalı mı diye konuşuyoruz. Mevcut tüzükte bir etik şura var ancak fonksiyonunu tam yerine getiremiyor. Buna işlerlik kazandırmak gerekiyor. Kontrol komitesi olabilir, hakem heyeti, uzlaşma şurası olabilir; ismini tartışacağız. Birtakım gelişmelerde, tartışmalarda etik olup olmadığı konusunda görüş verecek, geçmiş periyotta vazife yapmış tecrübeli isimlerden oluşan bir konsey olabilir. Parti meclisi üye sayısının artırılması önerisi var. Meclis’teki kurullara paralel komiteler kurulsun ve çalışma yürütsün önerisi var.
‘GÜÇLÜ GENEL SEKRETERLİK GÜCÜN MUTLAKLAŞMASININ ÖNÜNE GEÇER’
Bir de güçlü genel sekreterlik tartışması var. CHP’nin güçlü bir genel sekreterinin olması nasıl bir katkı sağlar?
Ben İstanbul’da vilayet sekreterliği yaptığım vakit mevcut vilayet lideri idare heyeti üyeleri ortasından birini vilayet sekreteri olsun diye öneriyordu. Vilayet sekreterini vazifeden alması için de idarenin üçte ikisinin güvensizlik oyu lazımdı. Kendisi misyondan alamıyordu. Bu bir istikrar oluşmasını sağlıyordu. Gücün mutlaklaşmasının da önüne geçmiş oluyordu. Artık bunu parti meclisi açısından kıymetlendirmek lazım. Bu hususta gelen tekliflerde genelde şöyle isteniyor; genel sekreterin parti meclisi tarafından seçilmesi -genel lider tarafından önerilebilir- vazifeden alınmasının da tekrar parti meclisi kararıyla mümkün olması, genel liderin vazifeden alamaması.
Önümüzdeki hafta gerçekleşecek PM toplantınızda kurultay takvimini netleştireceksiniz? Nasıl bir takvim bekliyor CHP’yi?
4-5 Kasım’da büyük kurultay, ondan 2 ya da 3 hafta sonra da tüzük kurultayı olmasını önereceğiz. Tüzük kurultayının 3 hafta sonra olmasını önermemizin sebebi, büyük kurultaydaki seçim ve bir yarış ortamı olması. Tüzüğümüz o yarış, o seçim telaşında tartışılmasın, popülist ortamın tesirinde kalmasın istedik. İtinayla, dikkatle, objektif bir biçimde tartışalım istiyoruz.
‘ÖZEL’İN İSTİFA ETMEMESİ ÜZERİNDE DURMADIK, BİZ İŞİMİZE BAKIYORUZ’
Şimdiye kadar yürüttüğünüz içerik çalışmalarını konuştuk. Ancak partiniz etrafında şekillenen şimdiki polemikler de var. Bunlardan biri CHP Genel Lider adayı Özgür Özel’in Meclis Küme Başkanlığı misyonundan istifa etmemesine dair. Değerlendirmeniz nedir?
Biz idare olarak bunun çok üstünde durmadık. Aday olmak istedi, burada bir genel lider yardımcımıza söyledik, karşıladık, ikram verdik. “Hangi salonu istiyorsanız kullanabilirsiniz” dedik. Partimizin kurumsal hesabından yayınladık basın toplantısını. Onun dışında bir şey söylemek istemiyorum. Biz kendi programımıza, işimize bakıyoruz.
‘İZMİR KONGRESİNİ İNCELEYECEĞİZ, SÜREÇ YAPACAĞIZ’
İl kongreleriniz devam ediyor ve başta İzmir olmak üzere birtakım vilayetlerde arbedeye varan tartışmalar yaşandı. Bu imajları nasıl değerlendiriyorsunuz? Parti içi demokrasinin bir göstergesi mi, yoksa CHP’ye yakışmayan imajlar mi?
Sert tartışmalar olur lakin iş fiziki itiş kakışa döndüğü vakit olmaz. İzmir Kongresi’nde kimse kimseye vurmasa da o itiş kakışta birbirlerini ittirdiler. Ben divan lideriydim. Bu beğenilen olmayan bir manzara. Disiplin açısından inceleyeceğiz, kameralardan bakacaklar ve bir süreç yapacağız.
Ama elbette sonuçta kongre dediğiniz; yarışın olduğu, binlerce, on binlerce kişinin bulunduğu ortamlar. Tansiyonun yükselmesi olağan. Bundan sonra da olacaktır lakin ölçüyü şuraya koymak lazım; kimse kimseye dokunmadan, kimse kimseye hakaret etmeden tartışacak.
‘ARADA UÇURUM VAR’
İl kongrelerinde yaygın tabirle “değişimciler” ve “genel merkezciler” yarışıyor. Bugüne kadar ortaya çıkan tabloya nazaran ‘değişimciler’ mi, ‘genel merkezciler’ mi daha avantajlı durumda?
Öncelikle bu değişim sözüne dair bir şey tabir etmek istiyorum. Biz zati daima kendimizi geliştiriyoruz, değiştiriyoruz, yeniliyoruz. Genel lider geldiğinden beri birçok yeniliğe imza attı. Partiyi farklı kesitlere açtı. 25 yıl sonra kazanılan büyükşehir belediyeleri oldu. Oralardaki ittifak stratejisi hakikat sonuçlar doğurdu. Yeni aktörler tahminen ortaya çıkmasını sağladı.
Kongrelere ait de benim gördüğüm şu; ortada bir uçurum var. Fark çok büyük. Biz hiçbir ile, kongreye müdahale etmiyoruz. Gidiyorlar, hür seçimlerini yapıyorlar. Seçim sonrasında da seçilen liderlerin birçoğu “Biz genel liderin arkasındayız” diye açıklama yapıyor. Şu ana kadar olan vilayetlere bakın, vilayet liderlerini arayın. Çok büyük bir kısmı genel lidere haksızlık yapıldığını, bu mahallî seçime onun liderliğinde gidilmesi gerektiğini söyler. Partinin bu türlü bir hengameli manzara, parçalanma imajı vermemesi gerektiğini o nedenle genel lidere oy vereceklerini söylüyorlar. Mesela İzmir vilayet lideri. Daha yeni seçildi, en büyük üçüncü vilayet. Bursa en büyük dördüncü vilayet. Bu hafta sonu Ankara seçilecek. Kim seçilir bilmiyorum lakin seçilir seçilmez arayıp sorun. Ya da Şanlıurfa; büyükşehirdir, çok delegesi vardır. Konya arayıp sorun. Seçilenlerden delege sayısı çok olan yerleri söylüyorum. Tabloyu görüyorsunuz. Bu bu türlü örtülecek, saklanacak bir iş değil ki. Kurultayda Kılıçdaroğlu açık orta kazanır.
‘SEÇİMDEN EVVEL HERKES ‘SENİNLEYİZ KILIÇDAROĞLU’ DEDİ, ARTIK KİMSE ‘BEN DEMİŞTİM’ DİYEMEZ’
İl kongrelerinde Kılıçdaroğlu’na ve genel merkeze takviye bu kadar yüksekse CHP tabanında seçim sonrası yükselen telaş, öfke, moral bozukluğu sönümlendi mi?
Sağduyuyla oturup düşündüğümüzde, “bu sonuçtan tek başına Sayın Kılıçdaroğlu sorumludur” demek haksızlık olur. Genel liderimiz seçimden evvel İzmir’deki kampta 7 yaşında bir çocuğun bile anlayacağı bir halde “benimle misiniz” diye sorduğunda milletvekilleri, tüm belediye liderleri, yöneticiler, herkes “Seninleyiz Kılıçdaroğlu” dedi, açıklama yaptı, tweet attı. Herkesin genel liderin adaylığı konusunda mutabık kaldı. Artık dönüp hiç kimse “ben istemedim, ben demiştim” diyemez.
‘2 PUAN DAHA FAZLA ALSAYDI KILIÇDAROĞLU’NA YÖNELİK ÖVGÜLERİ DÜŞÜNEBİLİYOR MUSUNUZ?’
Eksik bıraktığımız şeyler elbette ki vardı, sonuç bu oldu. Lakin yüzde 48 alan adamla yüzde 50 alma ihtimali olan adam tıpkı adam. 2 puan daha fazla alsaydı artık Kılıçdaroğlu’na yönelik övgüleri düşünebiliyor musunuz? Ortadaki iki puan bir insanın karakterini, siyaset yapma biçimini, liderliğini, idare biçimini değiştirmez.
Bir de Kılıçdaroğlu’ndan öbür bir isim üzerinde bir tazyik, bir halk takviyesi, aday olması şiddetle istenen bir kişi görüyor musunuz? CHP kamuoyunun genel lider olması tarafında baskı oluşturduğu bir isim yok. Hasebiyle Sayın Genel Liderimizin liderliğinde bu lokal seçime gidilmesi konusunda bir iştirak var.
‘CHP DURDUĞU AN MEVCUT REJİM KURUMSALLAŞIR’
Bizim, partinin bütünlüğünü koruyarak ilerlemek üzere bir sorumluluğumuz da var. Zira CHP durduğu an, CHP’de bir karmaşa olduğu an mevcut rejim kendi durumunu kurumsallaştırır ve kalıcılaştırır. Bunun önündeki pürüz muhalefetin öncüsü konumundaki CHP. ‘Tek CHP var’ demiyorum ancak Cumhuriyet Halk Partisi’ne oy vermeyen seçmenlerin dahi umudu CHP oldu. Zira CHP işin lokomotifi konumunda. Onun için sorumluluğumuz çok büyük. Bizim öncesinden daha dirençli, daha istekli olmamız lazım.
‘CHP SOL BİR PARTİ ANCAK İTTİFAK OLMADAN 50+1’İ NASIL BULACAKSINIZ?’
CHP’nin birtakım telaffuzlarının ve iş birliklerinin partiyi “sağcılaştırdığı” istikametindeki tenkitleri hatırlayacak olursak bu süreçte CHP’nin politik konumlanışında bir farklılaşma olacak mı?
CHP sol bir partidir, toplumsal demokrat partidir. Şüphesiz buna nazaran kendi unsurları vardır, altı oku vardır. Onlara uymanız ve günün koşullarına nazaran o doğrultuda siyaset üretmeniz gerekir. Fakat öteki bir gerçeklik de var; ittifak siyaseti. İttifak olmadan 50+1’i nasıl bulacaksınız? Bu bir gerçeklik. Biz ne yapabiliriz öteki? Ben burada kendi seçmenimin güzeline gidecek şeyler, özlü kelamlar söyleyebilirim. Fakat işin reeline geldiğiniz vakit 50+1’in arandığı tüm ülkelerde partiler konumunu buna nazaran belirlemek zorunda. Yani kendi programı, kendi prensipleri, kendi kıymetleri var. Onu savunuyor lakin yanına kendisinden farklı düşünenleri de almak zorunda kalıyor.
‘AKŞENER’E KARŞILIK VERMİYORUZ, İŞİMİZE BAKIYORUZ’
Kendinizden farklı düşünenlerden birini yanınıza aldınız; ÂLÂ Parti. Son günlerde GÜZEL Parti kanadından son derece sert açıklamalar yapıyor. Nasıl değerlendirirsiniz?
Dikkat ederseniz biz bu bahse hiç karşılık vermiyoruz. Zira biz bir seçim ittifakı yaptık. Başka partileriz. İttifak içerisindeki partiler kendilerine bir siyaset alanı geliştirmeye çalışıyorlar. Tahminen seçmenini arttırmaya çalışıyorlar. Lakin biz kendi işimize, kendi yolumuza bakıyoruz. Hiçbir vilayette ittifak olmayacakmış üzere çalışıp o günün koşullarında buna bakacağız. Kimseyle bir ittifak görüşmesi için bir ortaya gelmedik. Mahallî seçim atmosferine girilsin, vilayetlerin özelliklerine nazaran bakılır, edilir. Her parti kendi heyetlerinde tartışır, isteyen tek girer, isteyen ittifakla girer. Ana gündemimizde olan bir problem değil şu anda.
‘YEREL SEÇİM ATMOSFERİNE GİRİLSİN, BAKACAĞIZ’
Ama yakın vakitte gündeminize gelecek. UYGUN Parti yöneticileri “Biz kimsenin kapısını çalmayız ancak kapımız çalınırsa açarız” diyorlar. Siz o kapıyı çalar mısınız?
Kurultayımız bir geçsin. Lokal seçim sürecine girerken bunu değerlendireceğiz. Hangi vilayette ne yapmamız lazım, bakacağız.
Diyelim ki ÂLÂ Parti’yle iş birliği mümkün olmadı, HDP de kendi adayını çıkardı. CHP’nin B planı ne olacak?
Şu an genel merkezde lokal seçim atmosferine girilmeden biz bunu konuşmuyoruz. Yani o atmosfer içerisinde ve o zamanki bedeller üstünden buna bakmak lazım. Öbür partiler ne karar verecek, bunu görmek lazım. İhtimaller üstüne bu türlü bir açıklama polemiğe sebebiyet verir. Her partinin kendi stratejisini göreceğiz, ondan sonra bakacağız.
