ANKARA – Türkiye, yakın tarihe damga vuran seçimlerden birini geride bıraktı. Siyasi yelpazenin farklı noktalarında duran altı parti, muhalefet seçmeninin uzun yıllardır yaşamadığı bir umudu inşa etti. Aylar uzunluğu süren çalışmalarla Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemi’ni değiştirmek ve parlamenter sistemi güçlendirerek yine inşa etmek üzere büyük bir tez ortaya koydu. Lakin sonuç, tahminen de asla yan yana gelemeyecekken ‘iktidar değişsin’ diye bir ortaya gelen milyonlarca seçmeni hayal kırıklığına uğrattı. Altılı Masa’nın inşa ettiği umut 14 Mayıs akşamı sönümlendi, 28 Mayıs akşamı da yok oldu.
Tüm bu süreçte gün yüzüne çıkmayan birtakım tansiyonlar GÜZEL Parti Genel Lideri Meral Akşener’in son devirdeki açıklamalarıyla açığa çıktı. Akşener’in adayın kim olacağının son toplantıya kadar konuşulmadığı, iki belediye lideri formülünden öteki önderlerin haberi olmadığı üzere açıklamaları karşısında önderler sessizliklerini korudu. O önderlerden biri de Demokrat Parti Genel Lideri Gültekin Uysal’dı.
ADAY KONUSUNU SON TOPLANTIYA BIRAKMADIK
Seçimlerden evvel Kılıçdaroğlu’nun aday olması gerektiğini açıkça birinci tabir eden Uysal, sürecin günübirlik öfkelerle değerlendirilmesinin yanlış olduğu görüşünde.
Akşener’in, aday probleminin son toplantıya bırakıldığı açıklamasını “Adayın kim olacağı görüşülmez olur mu?” kelamlarıyla karşılayan Uysal, “Aday konusunu son toplantıya bırakmadık. Her siyasi parti karşılıklı olarak değerlendirmelerini yaptı” tabirlerini kullandı.
‘İKİ BELEDİYE LİDERİ FORMÜLÜNÜ DÜZGÜN PARTİ SÖZCÜSÜ’NÜN AÇIKLAMALARINDAN DUYDUK’
Akşener’in “iki belediye liderinin cumhurbaşkanı yardımcısı olması” formülünden öbür başkanların haberleri olmadığına ait kelamlarını de kıymetlendiren Uysal, bu mevzuda kendilerine bir bilgilendirme yapılmadığını, iki belediye lideri formülünü televizyonda, DÜZGÜN Parti Sözcüsü’nün açıklamalarından duyduklarını tabir etti. Geride kalan süreçte ÂLÂ Parti ve CHP ortasında güç istikrarı kuramadıklarını tabir eden Uysal, yaklaşan lokal seçimlere ve muhtemel anayasa değişikliğine ait tavırlarını da anlattı.
Uysal’ın sorularımıza karşılıkları şöyle oldu:
‘CUMHURİYET KAZANIMLARININ DEĞERİNİ BİLENLER ENİNDE SONUNDA GALİP GELECEK’
Seçimden çabucak sonra yaptığınız bir kıymetlendirme var: “Bu seçim kazandık diyenlerin kaybettiği, kaybettiği zannedilen Millet İttifakı ve Sayın Kemal Kılıçdaroğlu’nun kazandığı bir seçimdir.” Seçim sonrasında yaşanan tabloyu, muhalefetin durumunu nasıl değerlendiriyorsunuz? Hala birebir fikirde misiniz?
Türkiye’de rekabet eden bir pahalar manzumesiydi. Millet İttifakı’nda temel hak ve hürriyetleri, anayasal devlet tertibini önceleyen, Türkiye Cumhuriyeti Devleti’nin kendisine sunduğu hukukun, refahın, güvenliğin, fırsat eşitliğinin değerini bilen toplumsal kümelerin tercihi var. Bunun karşısında Cumhur İttifakı ismi altında keyfi bir rejim, parti olma hüviyetinden çıkmış adeta bir organize kabahat şebekesine dönüşmüş bir yapı var. Kimlik siyasetini ve bu denklemdeki kutuplaşmayı derinleştirerek pozisyonlanmaya çalışan bir iktidar aklı var. Aslında bu iki kıymetler manzumesinin bir rekabetiydi.
20 yıldır AKP eliyle Türkiye Cumhuriyeti Devleti’ne bir ‘devr-i sabık’ muamelesi uygulanmasına karşın cumhuriyet bedellerinin dünyaya ayak uydurduğu bir sürecin içerisinden geliyoruz. O açıdan “kazananların kaybettiği, kaybettiği görünenlerin kazandığı” bir süreçti. Türkiye bir kör sokağa düşeli maalesef uzun vakit oldu. Ancak Türkiye’nin kademe kademe gelişen bir tarihi yürüyüş güzergahı var. Devir dönem iki ileri bir geri, Mehter Marşı üzere de olsa istikametimiz aşikâr. Ben bu toplumun, bu milletin o istikametten ödün vereceğini zannetmiyorum. Cumhuriyet kazanımlarının değerini bilmiş beşerler kümesinin eninde sonunda galip geleceği kanaatindeyim.
‘SÜRECİ GÜNÜBİRLİK ÖFKELERLE PAHALANDIRMAK YANLIŞ OLUR’
Seçimden sonra başta Altılı Masa olmak üzere muhalefet çok dağınık bir imaj verdi, Altılı Masa’da olan bitene ait kamuoyuna yapılan açıklamalar şaşkınlık yarattı, Masa’nın hitap ettiği seçmen kitlesinde ümitsizlik, hatta öfke hakim olmaya başladı. Nerede yanılgı yaptınız?
İçinde bulunduğumuz kaidelerin fevkalâde özelliğini yeterli kavramak lazım. Günübirlik hissiyat parlamaları, günübirlik öfkelerle kıymetlendirmek yanlış olur. Tarihi olarak değerlendirmeliyiz. Başarısızlığımız var, bu başarısızlığın içerisinden kendi ismimize küçük zaferler çıkarsak neye fayda?
‘YÜZDE 48’LİK TOPLUMSAL MUHALEFET DİNAMİĞİNİ AYAKTA TUTMAK BİRİNCİL VAZİFEMİZ’
Benim 28’i akşamı altını çizdiğim temel kıymetlendirme şu oldu: Cumhuriyet’ten yana, demokrasiden yana irade koymuş yüzde 48’lik toplumsal muhalefet dinamiğini ayakta tutmak birincil görevimiz. İkinci tıbbın sonunda, 28’i akşamı Cumhuriyet Halk Partisi Genel Merkezi’nde de bu değerlendirmemi ilettim.
Sonuçta ikinci çeşidi yüzde 60’a 40 üzere bir istikrarla bitirme gayesi vardı, bu olmadı. Karşımızda yüzde 35’e düşen bir iktidar ile itirazı olan yüzde 65’lik bir kesim vardı. Bize düşen görev itirazı olan bu yüzde 65’lik kitleyi azami seviyede sandığa götürmek, bunun için gerekli enstrümanları, adapları ortaya koymaktı. O yol ve enstrümanları ortaya koymakta eksikliklerimiz oldu ki bu sonuç ortaya çıktı.
‘YÜZDE 48’İ PAMUKLARA SARMAK ZORUNDAYIZ’
Ama bütün aksiliklere, hukuksuzluklara, dayatmalara karşın bunun için irade koymuş bir toplumsal kesim oluştu. Bu iradeyi koyan kitlenin psikolojisini bırakın kırmayı motivasyonunu daha da arttıracak bir tavır sahibi olmak mecburiyetindeyiz. Bu yüzde 48’i pamuklara sarmak zorundayız.
‘SEÇİM SÜRECİNE DAİR AÇIKLAMALARI HÜZÜNLE TAKİP EDİYORUM’
İYİ Parti Genel Lideri Meral Akşener Altılı Masa’da yaşanan kimi tartışmaları kamuoyuyla paylaştı. Bu açıklamaların seçmendeki kırgınlığı, küskünlüğü artırdığı yorumları yapıldı. Akşener’in bu tutumunu ve biçimini nasıl değerlendiriyorsunuz?
Konjonktürel olarak motive olmuş, muvaffakiyetle kilitlenmiş bir toplumsal kitlenin istediği neticeyi alamayışı ve sonrasında gelen bir ekip farklı değerlendirmeler dediğiniz işlevi görüyor. Bunu hüzünle takip ediyorum.
‘AKŞENER KENDİ MAHALLESİNE HİTAP EDİYOR’
Özelde bireyler üzerinden bir kıymetlendirme yapmak istemem. Yüzde 50+1 istikrarı sebebiyle Türkiye’de siyasi partileri bir ortaya getiren, birtakım işbirliklerini mecbur hale getiren bir sistem var. Siyasetin rekabet pratikleri açısından bunları uyumlu hale getirebilmek de güç iş. Ayrıyeten sohbetimizin başında bahsettiğim iki aks var Türkiye’de. O aksların ortasında mahallelere hapsolmuş bir siyaset ve yankı odaları var. İster istemez siyasetçiler kendi mahallesine de hitap ediyor. Sonuç itibariyle siyaset bir süreç idaresi. Bu noktada YETERLİ Parti de değerlendirmeler yapıyor. Açıklamaları bu çerçevede değerlendirebilirim.
İYİ Parti ve Akşener son açıklamalarıyla kendi mahallesine mi hitap ediyor?
Elbette. Kendi seçmen kitlesi var. Parti şuraları var. Oralarda o değerlendirmeleri yapıyorlardır.
‘BEN DEMİŞTİM’ DÖNEMİ AÇILDI TÜRKİYE’NİN CAN ALICI GÜNDEMLERİ VAR’
Akşener, aday belirleme sürecine dair itirazlarını anlatırken Kılıçdaroğlu’nun “Meral Hanım imzalamıyorsa imzalamasın. Biz beşimiz imzalayalım çıkalım” dediğini açıkladı. O gün ne oldu?
Bu ayrıntılarla ilgili bir mahremiyet var. Bir kıymetlendirme yapmak istemem. Artık ‘ben demiştim’ dönemi açıldı ve biz de bir şeyler söyleyebiliriz lakin bugün Türkiye’nin can alıcı gündemleri var. Elbette kamuoyunu net bir biçimde bilgilendirmek üzere bir görevimiz de var ancak tüm bu sorunlar birincil tartışma konusu değil. Ayrıyeten partiler, başkanlar olarak hala hukukumuzu sürdürüyoruz. Gerekli değerlendirmeleri yaparız, yapıyoruz.
Hangi önderlerle temasınızı sürdürüyorsunuz?
Sayın Kılıçdaroğlu’yla da, Sayın Akşener’le de görüşüyorum. Nezaket ziyaretleri olabiliyor. İster istemez o periyoda dair değerlendirmelerimiz oluyor. İçinde bulunduğumuz halle ilgili de birtakım değerlendirmeler yapma imkanımız oldu.
‘ADAYIN KİM OLACAĞI TARTIŞILMAZ OLUR MU?’
Cumhurbaşkanı adayının kim olacağına dair tartışmanın aylarca yapılmamış olması da bir diğer tartışma konusu. 3 Mart akşamına kadar bu mevzuyu hiç tartışmadınız mı?
Tartışma yürütülmez olur mu? Milletlerarası bağlantılarda de bu böyledir. Devlet liderleri seviyesinde bir toplantı düzenlenirken o toplantının öncesinde, ardında pek çok hazırlıklar yapılır. Bu süreç içerisinde her siyasi parti kendi içinde de değerlendirmeler yaptı. Kamuoyunun önünde birtakım açıklamalara bağlanmasa da her siyasi parti tarz ve temelle ilgili değerlendirmelerini yaptı. Sonuç itibariyle cumhurbaşkanlığı seçimi bir kişi karakteri üzerinden sürüklenecek bir seçim. İçinde bulunduğumuz tarihi koşulların, ülkenin kaidelerinin, siyasetin kaidelerinin, siyasetin güç istikrarlarının ortaya koyduğu sonlar var, imkanlar var, riskler var. O çerçevede herkes kıymetlendirdi.
‘ADAYI TARTIŞMAYI SON TOPLANTIYA BIRAKMADIK’
Şöyle bir genel yanılsama var; “son toplantıya bırakıldı” üzere. Aslında son toplantıya bırakılmadı. Resmi olarak konuşulmadı üzere görünse de her siyasi parti karşılıklı olarak bütün bu değerlendirmeleri yaptı.
Siz Kılıçdaroğlu’nun aday olması gerektiğini söz eden birinci başkandınız. Bu görüşünüzü, açıklamadan evvel Sayın Akşener’e de söz ettiniz o vakit?
85 milyonun gözünün projektörle dikildiği bir toplantıda neyin konuşulacağı açıktır. Bu sıkıntıyı karşılıklı açıklamalarla daha fazla sündürmek istemem. Her şey meydanda.
‘İYİ PARTİ VE CHP ORTASINDAKİ GÜÇ İSTİKRARINI SAĞLIKLI KURAMADIK’
Tüm süreçte en temel kusurlarınız neler oldu?
Şu stratejik yanılgımızı tabir etmem gerekir; Siyaset son analizde bir güç denklemi.
Cumhuriyet Halk Partisi ve GÜZEL Parti’nin Altılı Masa içerisinde güç ölçekleri itibariyle farklı pozisyonları vardı. Masanın iki güçlü aktörü bu iki parti. Sürecin başında o güç istikrarını sağlıklı kurmak gerekirdi. Bu bahisteki telaşımı sürecin başında ilgili genel liderlerle da paylaşmıştım. Lakin o dengeyi kuramadık.
‘KEŞKE MUTABAKATI SÜRECİN BAŞINDA SAĞLAMIŞ OLSAYDIK’
6 Mart’ta imzaladığımız mutabakatın her şeyin önünde olduğu kanaatindeyim. Keşke o mutabakat çok daha erken, işin başında sağlanmış olsaydı ve gereksiz birtakım tartışmalara sebebiyet vermeseydik.
‘AMACIMIZ HATALI BULMAK, BİRİLERİNİ İDAM ETMEK DEĞİL’
Daha diğer değerlendirmeler de yapabiliriz fakat maksadımız bir hatalı bulmak, birilerini idam etmek, birini hatalı ilan etmek değil.
‘İKİ BELEDİYE LİDERİ FORMÜLÜ’NÜ ÂLÂ PARTİ SÖZCÜSÜ’NÜN AÇIKLAMALARINDAN İZLEDİK’
Akşener’in masaya geri dönüşünü sağlayan “İki belediye liderinin cumhurbaşkanı yardımcısı olması” formülünden sizlerin haberdar olmadığını söyledi Akşener. Haberdar değil miydiniz?
Böyle bir bilgilendirme olmadı. Toplantı başlamadan önce ÂLÂ Parti Sözcüsü’nün yaptığı birtakım açıklamaları izleyebilmiştik lakin. O vesileyle bilgi sahibi olduk.
‘DOĞRU FORMÜL BİR CUMHURBAŞKANI YARDIMCISIYDI’
İtirazınız oldu mu bu formüle?
Aday isimleri konuşulmadan hatırı sayılır bir vakit dilimi öncesi, gerçek stratejinin bir cumhurbaşkanı adayı ve bir cumhurbaşkanı yardımcısı adayı olduğu fikrimizi Sayın Kılıçdaroğlu’na tabir etmiştim. Fakat olmadı.
‘ÇOK SAYIDA AKTÖRLE SEÇMENİ KAYGIYA SEVK ETTİK’
Sonuç itibariyle baktığınızda “etkili ve yetkili cumhurbaşkanı yardımcısı” hüviyetleriyle başkanlara iki büyükşehir belediye liderinin katılması seçmen nezdinde bir güvensizliğe sebebiyet verdi. “Bu kadar çok sayıda aktörün olduğu bir yerde Türkiye nasıl yönetilecek” üzere bir telaşa sevk ettik seçmen kitlesini.
Akşener’in ‘kazanacak aday’ ısrarı hakkında ‘Akşener haklı çıktı’ diyenler de var ‘Bu ısrar Kılıçdaroğlu’na kaybettirdi’ diyenler de var. Siz ne düşünüyorsunuz?
Elbette kişi çok çok değerli ancak Türkiye bir şahsı değil bir pahalar manzumesini, bir sistemi oyladı. Onun daha fazla oy almasını sağlamamız gerekirdi. Ancak biz seçmenin bu manadaki itirazını sandığa yansıtacak yordam ve enstrümanları gereğince ortaya koyamadık ki bu türlü bir sonuç çıktı.
‘KAZANACAK ADAY TARTIŞMALARI YIPRATICI OLDU’
Kazanacak aday ısrarının Kılıçdaroğlu’nu yıprattığı yorumuna katılır mısınız?
O tartışmalar olağan çok yıpratıcı tartışmalar oldu. Bugünden bakınca daha net görebiliyoruz. Zira oy verme ihtimali yüksek birtakım kitlelerde duygusal kopuşlar yaşandıktan sonra onları toparlamak sıkıntı olur.
Bir bütün sürece dair kamuoyunun bilmesi gerektiğini düşündüğünüz öbür bir nokta var mı?
Her şey ortada. Tarihe karşı sorumluluğumuz var. Özel bir durum olursa yeri vakti geldiğinde açıklamalar yaparız. Ancak bugün tekrar tekrar altını çizmek istediğim şey şu; O yüzde 48’e karşı sadakat sorumluluğumuz her şeyin önünde.
‘İKTİDAR PARTİSİNİN BELEDİYELERİNİ MAKSAT ALIRIZ’
Bu sadakatin ve sorumluluğun ne kadar değerli olduğunu göreceğiniz yeni bir periyoda giriyoruz; mahallî seçim. Mahallî seçimde tavrınız ne olacak?
Bizim temel ölçümüz Türkiye’nin karşı karşıya kaldığı ve her geçen gün rengi yoğunlaşan bu keyfi iktidara karşı sorumluluk hissiyle hareket etmek. Toplumsal muhalefetin vicdan hizasında durmaktır bizim için temel olan ve orada duruyoruz. Kendi hazırlığımızı yapıyoruz. Mümkün olan en azami seçim etrafında siyasi parti olarak kendi varlığımızı koymayı hedefliyoruz. Fakat temel tercihlerle karşı karşıya kalındığı noktalarda partinin şuraları farklı değerlendirmeler yapacaktır. Burada da öncelikli olarak iktidar partisinin belediyelerinin olduğu noktaları maksat alırız bir muhalefet partisi olarak.
‘YENİ ANAYASA KONUSUNDA UYANIK OLMAK LAZIM’
Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın yeni Anayasa davetine ait değerlendirmeniz ne olur?
Birinci Meşrutiyet’ten bu yana şöyle bir türkü söylüyoruz; Anayasa gelecek, kaygılar bitecek.
Ortada bir kazan kaynıyor. Sayın Erdoğan’ın daima o kazanın altına bir odun atması lazım. Bu numaraları gördük. 2010 referandumu hepimizin hafızasında. “FETÖ’yle beraber
devleti ele geçireceğiz” diyerek yapılan anayasa değişikliğinin Türkiye’yi nasıl bir darbenin eşiğine getirdiğini, oradaki sorumluluklarını hatırlasınlar. Bugün de hedefleri üzüm yemek değil bağcı dövmek.
İktidarın demokrasi, hukuk devleti, temel hak hürriyetlerle ilgili 20 yıllık şeceresi ortada. ‘Gömlek değiştiriyoruz’ diyerek giydikleri demokrasi gömleğinin ne kadar bol geldiği de ortada. Anayasa Mahkemesi’nin kararlarını tanımayan yargıçları yüksek yargıya üye yapan, bakan yardımcısı yapanlar bugün yeni anayasa yapacakmış. O açıdan çok dikkatliyiz. Parti olarak biz de bütün bu sürece bir azami dikkat kesilerek hazırlığımızı yapacağız. Muhalefete karşı yürütülecek bir kumpas kampanyasına karşı da hazırlıklı olmak lazım. Bu ülkenin temel bedellerini gereksiz tartışmaya açmanın esnetmenin yolu olarak bu tartışmaları iktidar geçmişte de yaptı. O açıdan çok uyanık olmak lazım.
AK Parti Türkiye’de sağ partilere oy veren seçmenin öncelikli tercihlerinden oldu, 20 yıldır muhafazakar ve sağ seçmenin oyunu alarak iktidarda kalmayı başardı. ÂLÂ Parti AK Parti’nin alternatifi olduğunu söyleyerek 2028 seçimlerine hazırlanıyor. Merkez sağ denilince akla gelenin Demokrat Parti olması gerektiğini düşünüyor musunuz? Merkez sağda güçlü bir alternatif olacak mısınız?
Demokrat Parti merkez sağın tescilli markasıdır. Elbette bu türlü bir gayemiz var. Biz darbeler dahil pek çok operasyonun sonucunda bu noktaya geldik. Bugün Türkiye’nin tek bir açığı var;
makul – merkez sağ açığı. Bizim bütün amacımız kimliklere hapsolmuş ve uçlara kaymış siyaseti merkez sağ siyaset kıymetler temelinde makul çoğunluğu temsil edecek bir güçlü duruma taşımak. Bütün uğraşımız bunun içindir.
AK Parti işine geldi mi ‘Menderes’ der, işine geldi mi ‘Özal’ der, işine geldi mi ‘Demokrat Parti’ der ancak biz 10 yıldır AK Parti’nin sistematik hukuksuzluklarına muhatap olmuş bir siyasi partiyiz. Yani onların demokrasiden, hukuktan ne anladığını biliyoruz. Demokrasi dediğimiz sonradan öğrenilecek bir şey değil. Türkiye Cumhuriyeti Devleti’nin ve milletinin ulusal güvenlik şemsiyesi demokrasidir, hukuktur, laikliktir. Beslendiğimiz damar orasıdır.
