HATAY – 6 Şubat’ta Maraş merkezli meydana gelen ve önemli yıkıma sebep olan sarsıntıların akabinde bölgede binlerce insan konteyner kentlerde ve çadırlarda ömrünü sürdürmeye çalışıyor. Zelzelenin üzerinden 8 ay geçmesine karşın bölgedeki birçok sorun üzere halkın sıhhat hizmetlerine erişim sorunu da çözülebilmiş değil. Yıkılan hastanelerin yerine kurulan Defne Devlet Hastanesi’nin sıhhat hizmeti açısından muhtaçlıkları karşılayamadığı gözle görülür bir gerçeklik olarak halkın önünde duruyor. Yeniden hijyenik olmayan şartlar nedeniyle de şimdi kelam konusu olmasa da salgın riski de Hataylıların yaşadığı tedirginlikler ortasında. Türk Tabipler Birliği (TTB) Hatay Saha çalışanı Leyla Kalın ile bölgedeki halkın sıhhate erişim konusunda yaşadığı külfetleri, yeniden sıhhat işçilerinin durumunu konuştuk.
‘FAALİYETLERİMİZİ KENT GENELİNDE SÜRDÜRÜYORUZ’
Hatay’da hangi bölgede ne kadar mühlet kaldınız, hangi faaliyetlerde bulundunuz?
10 Şubat tarihinden itibaren Türk Tabipleri Birliği (TTB) ve Sıhhat ve Toplumsal Hizmet İşçileri Sendikası (SES) tarafından Defne ilçesinde bulunan sarsıntı uyum merkezinde uyum faaliyetlerini yürütmekteyim. Uyum merkezi Defne ve Samandağ ilçesinde kurulmuş olsa da toplumun gerek yeterlilik hali için yürüttüğümüz gözetici ve önleyici sıhhat hizmetine yönelik faaliyetlerimiz, gerek raporlama, gerekse sıhhat işçilerinin süreç içerisinde yaşamış olduğu meseleler (barınma, beslenme, çalışma ve gibisi koşullar) için yürüttüğümüz faaliyetlerimizi kent genelinde sürdürüyoruz.
‘KOORDİNASYONSUZ HER TÜRLÜ KAMUSAL TEŞEBBÜS HALKTA ÇARESİZLİĞE NEDEN OLMUŞ DURUMDA’
Bu bölgelerde halkı ve sizi zorlayan kurallardan bahseder misiniz?
Sürdürül(e)meyen, uyumsuz ve belirsizlik içerisinde yürütülen her türlü kamusal teşebbüs halkta derin çaresizliğe neden olmuş durumda. Yarını kurma kanısına dair ufak da olsa umudun var edilmesi gerekiyorken kentteki yurttaşların kenti adeta terk etmesi için yürütülen kamusal teşebbüsler başta halkı zorlamakta. Sıhhat hizmetini üreten biz sıhhat işçileri sıhhat hizmetini alan yurttaşlarla da bir ortada birçok koruyucu/önleyici sıhhat hizmetini kurgulamak durumundayız. Münasebetiyle yaratılan derin çaresizlik her çalışmamızda kayadan duvar üzere yüzümüze çarpmakta. Bu durumun yaşanma nedenin karşılığı ise; kent hakkında bilgisi olmayan kenti başta kültürel olmak üzere pek çok sosyodinamik açıdan hissetmeyen yöneticiler tarafından yönetilmesindeki ısrarda gizli olduğu kadar; halkın, emek örgütlerinin ve demokratik kitle örgütlerinin yok sayılarak, demokrasiden ve katılımcılıktan uzak yürütülen siyasetlerde gizli. Kentte uzun müddettir süren yıkımlar artık kentin içerinde nefes alamaz hale gelmemize neden olmakta. Kalıcı ömür alanı oluşturulamaması her yağışın olduğu günde gerek çadırda yaşayan gerek konteynerde yaşayan yurttaşlar için hayatı epey zorlamakta.
‘HERŞEY OLABİLDİĞİNCE ZOR’
Her yağış sonu çadırları ve konteynerleri su basmakta ve bu da bakım yükünün bayanlar açısından katmerleştiği bu süreçte bayanların hayatlarını daha da daraltmakta. Ulaşımın olmadığı Hatay’da sıhhat hakkı eğitim hakkı başta fakir haneleri olmak üzere toplumun her bölümü için önemli bir krize dönüşmüş durumda. Pak içme ve kullanım suyunun son yaptığımız çalışma sonucunda içmeye uygun olmadığı gözler önüne serilmiştir. Esasen sık yaşanan su kesintilerinin olduğu kentte verilen suyun da kontamine olması tekrar karşımızda ilerleyen süreçlerde farklı meseleler doğurabilme potansiyeline sahip. Yeterlilik halinin bir türlü kurulamadığı kentte şiddetin derinleşmiş olması da ayrıyeten bizi ve halkı zorlayan bir başka mevzu. Özel bir gayret sarf etmeksizin istinasız her gün ya öznesi olduğumuz ya şahidi olduğumuz bir şiddet olgusunun içinde kendimizi bulmaktayız. Aslında soru sizi zorlamayan halinde sorulmuş olsa tahminen daha kolaylaştırıcı olabilirdi lakin sanırım ‘bizi zorlamayan’ sorusunun yanıtı da yok. Her şey olabildiğince sıkıntı ilerliyor.
‘KURULAN HASTANE REKLAMI YAPILDIĞI ÜZERE DEĞİL’
Yıkımın üzerinden 8 ay geçti. Bölge halkının sıhhat hizmetlerine erişimi ne durumda?
Sağlık hizmetini dört duvar ortasına sıkıştırılmış kamusal binalarından beklemek ve sorunuzu yalnızca bu bağlamda cevaplamak istemiyorum zira sağlıklı olma hali birden fazla bileşeni kendi içinde barındırmakta. Örneğin; kâfi ve inançlı besine erişebilmek, pak ve kesintisiz suya erişim, insan onuruna yaraşan kalıcı barınma şartlarına erişememek, hapishanede olduğu hissini yaratan; toplumsal, kültürel, eğitim faaliyetlerinden, mahremiyettin gözetilmediği ismine kent verilen aslında gerek manzara gerek hissiyat prestiji ile kamp alanlarında olmak/yaşamak ve bunun ne vakte kadar bu türlü gideceğini bilmeme halinin olduğu, pak hava hakkının gözetilmediği bir biçimde yaşamak başlı başına sıhhat sorunu aslında. Lakin bunların dışında kamusal sıhhat hizmetinin sıhhat kurumları üzerinden de soruyu değerlendireceksek onunda karşılığı şöyle verilebilir; sarsıntıdan bu yana yıkılan çöken ağır hasarlı olan ya da orta hasarlı olan aile sıhhati merkezleri yerine bir yenisi hala kurulabilmiş değil. Afetin faturası ise aile hekimliği ünitelerine adeta kesildi aslında bunu belirtmeyi önemsiyorum zira bir konteyner temin etmek ve temin edilen konteynerden halkın kışkırtılmış sıhhat hizmeti talebinin karşılanmasını beklemek ne yazık ki akılcı olmadığı üzere gerçekliği olmayan bir durum. Tekrar zelzeleyle bir arada yıkılan devlet hastanelerinin yerine sadece Defne Devlet Hastanesi kurulmuş durumda. Fakat kurulan hastanede günlerce reklamı yapıldığı üzere olmayıp, sıhhat hizmeti talebini kışkırtmaya devam edip sıhhat işçilerinin şiddete uğradığı bir yere dönüşmüş durumda. Yeniden hastaneye ulaşım ile ilgili yaşanan zorluklarda eforu.
‘COVİD’İN YENİ VARYANTININ SARSINTI BÖLGELERİNDEKİ YASIMASININ NASIL OLACAĞI BİZİ KAYGILANDIRMAKTA’
Rastgele bir salgın durumu kelam konusu mu? Ya da önümüzdeki süreçte bu türlü bir durum gelişebilir mi?
Şu an için rastgele bir salgın durumu kelam konusu değil. Uyuz pek çok kentte olduğu üzere görülmeye devam etmekte ayrıyeten bu hakkında belirtilebilecek bir salgın durumu bulunmamakta. Lakin beslenmede yetersizlik, gerilim, uyku sisteminde bozukluk barınma şartlarının 8 aya karşın iyileştirilmemiş olmaması yurttaşların bağışıklık sistemi ile yakından bağlı yeniden toplu ömür alanları da bulaş riskini arttıran bir başka faktör. Covid’in yeni varyantının sarsıntı bölgelerindeki yansımalarının nasıl olacağı bu noktada bizleri kaygılandırmakta. Yeniden yürütülen son halk sıhhati çalışmamız ile suların kontamine olduğu gerçekliği ile karşı karşıya kaldık ve bu sular ne yazık ki içme suyu olarak da olarak ta kullanılmakta. İçilemez durumda olan suyun kullanım açısından uygun olmadığı bilgisine ne kadar sahip olsak da derinleşmiş su krizinin içerisinde suları kullanmayın demenin yaşamsal olarak gerçekliği olmadığını deneyimlemekteyiz. Bu nedenle içme kullanım hedefli kullanılan suların da rastgele bir salgın riski oluşturulmaması ismine yönetmeliği ve ilgili mevzuatlara nazaran denetimlerinin tamirlerinin ve bunun kamuoyu ile paylaşılmasının altını tekrar çizmiş olmakta yarar var.
Son olarak ne yapılmalı? Yetkililere ve ilgili kurumlara davetiniz?
Kamusal hizmetin bir an evvel sıhhatin tüm bileşenleri ile kurgulanması sağlanmalı. Sürecin demokrasinin de gereği olarak emek örgütleri, demokratik kitle örgütleri ve halk ile bir arada insan onuruna yaraşır bir biçimde en süratli biçimde örülmesi gerekmekte.
