DUVAR- Ekonomi uzmanlarına nazaran Türkiye önümüzdeki 3 yılda yalnızca 123 milyar dolar borç faizi ödeyecek. Mehmet Şimşek ve takımının dış kaynak arayışları sonuç alsa bile kısa periyotlu bir tahlil bütçeyi kurtarmayacak.
Ekonomist Hayri Kozanoğlu, AKP’nin 2002’de iktidara gelişinden bu yana, dış borç bulmak açısından en elverişsiz durumda bir global ortam olduğuna dikkat çekti. ABD’deki finansal hareketliliklerin Türkiye’ye tesirini pahalandıran Kozanoğlu, önümüzdeki yılın bütçesinin de borç faizlerine gideceğini belirtti.
Birgün muharriri Hayri Kozanoğlu’nun “123 milyar dolar nereye!” başlıklı makalesinin ilgili kısmı şöyle:
“Peki içinde bulunduğumuz dünya konjonktüründe uygun şartlarla borç bulmak imkanlı mı? Hayır değil. AKP’nin 2002’de iktidara gelişinden bu yana en elverişsiz bir global ortamda para arayışına girilmiş durumda. Sonra biraz geri çekilse de, 10 yıllık Amerikan tahvillerinde faizler 19 Ekim günü 2007’den beri birinci sefer yüzde 5’i aştı. Zira ABD’de bütçe açıkları artıyor, Merkez Bankası FED bilançosundan tahvil boşaltıyor, başta Çin, birçok ülke ABD finansal piyasalarından uzaklaşıyor vb. Böylece 25 trilyon dolarlık ABD tahvil piyasasında fiyatlar düşüyor, getiriler artıyor. 2 yıllık tahvillerin faizi de yüzde 5,10 civarında seyrediyor.
Tüm bunlar Türkiye için neden değerli? Zira pratikte ABD hazine kağıtları borçlanma faizinize baz oluşturan risksiz faiz oranını temsil ediyor. Siz lakin bunun üzerine çoğunlukla CDS ile temsil edilen kendi risk priminizi ekleyerek borçlanabilirsiniz. Jeopolitik ortamın da tesiriyle Türkiye’nin CDS primi 425 puana çıktı. Bu risk primini ekleyince, dolar cinsinden en düşük, yüzde 9 – 9,50 civarında borçlanabileceğiniz ortaya çıkıyor.
En son datalara nazaran 2023’ün 3. çeyreğinde Türkiye’nin dış borçları 476 milyar dolardı. Ortalama yüzde 9,5 faizden hesaplarsak, bu yıllık ortalama 45 milyar dolarlık bir faiz yüküne denk gelir. Ne kıymetine olursa olsun dış kaynak bulmanız tahminen kısa müddette bir borç krizine sürüklenmenizi maniler lakin bu, orta – uzun devirde bedeli bilhassa genç jenerasyonlar tarafından ödenecek büyük bir yük getirir, asla sürdürülebilir değildir. Hatırlayalım, 2002’de AKP iktidara geldiğinde dış borçlar 132 milyar dolardı. Bu türlü hoyrat borçlanmalarla iktisat bu hale düştü. Dünyadaki düşük faiz, bol likidite sayesinde bir borç krizine sürüklenmeden bugünlere geldik.
BÜTÇE FAİZE GİDECEK
OVP’den 2024 – 2026 ortasında sırasıyla 34,7 milyar dolar, 31,7 milyar dolar, 30 milyar dolar olmak üzere, 3 yılda 96,4 milyar dolar cari açık beklendiğini biliyoruz. Faizleriyle birlikte bu durum, önümüzdeki üç yılda dış borçların bir 100 milyar dolar daha artması manasına gelir. Bildiğiniz üzere, geçtiğimiz haftalarda Mehmet Şimşek’in ABD seyahatinin organizatörü yatırım bankası Goldman Sachs Türkiye’nin ‘carry trade’ için uygun duruma geldiği muştusunu vermişti. Yani sıcak para göreli düşük faizli paralarla borçlanıp, Türkiye’yi ziyaret etme niyetindeydi.
Geçtiğimiz hafta TBMM’ye sunulan bütçe kanunu teklifinden, sıcak para için nasıl bir faiz armağanı hazırlandığını da öğrenmiş olduk. Faizi ‘nas’ kabul eden bir Cumhurbaşkanı periyodunda, 2024 – 2026 ortasında sırasıyla 1254 milyar TL, 1809 milyar TL ve 2295 milyar TL olmak üzere toplam 5358 milyar TL faiz ödenmesi planlanıyor. Hatırlayalım, daha 2022’de toplamda 311 milyar TL faiz ödenmişti. 2023’te ise 646 milyar TL faiz ödenmesi bekleniyor. Sıçrayan bu sayılarla bütçenin bir faiz bütçesi haline geleceği pekala söylenebilir.
Gelin şöyle bir hesaplama yapalım. OVP’de 2024 – 2026 için öngörülen ortalama döviz kurları üzerinden yapılacak faiz ödemelerinin dolar olarak karşılığını bulalım. 2024’te 34,1 milyar dolar, 2025’te 41,7 milyar dolar, 2026’da 48,01 milyar dolar olmak üzere toplamda 123,28 milyar dolarlık bir faiz faturası ortaya çıkıyor.
Kamuoyuna Mehmet Şimşek ve takımının yanlışsız yolda olduğu; fakat ne yazık ki, geçmişteki yanılgılar, özellikle piyasacı MB başkanı Naci Ağbal’ın görevinden azledilmesi olayının getirdiği olumsuz imaj nedeniyle uğraşlarının meyvesini şimdilik toplayamadığı bildirisi veriliyor. Bu sayıları görünce insanın aklına ister istemez, ‘Şimşek arzuladığı borçları bulamazsa halimiz birçok olacak da, şayet bulursa, önümüzdeki yıllarda ülkeyi daha parlak bir gelecek mi bekleyecek?’ sorusu geliyor. Sonunda karşımızda kısa devir maksatlarına ulaşsa bile 3 yılda 123 milyar dolar borç faizi ödeyerek tarihe geçmeyi planlayan bir iktisat idaresi var.” (HABER MERKEZİ)
